پارادایم بلند مرتبه سازی رویکردی نوین در برنامه ریزی شهری برای استفاده بهینه از اراضی شهری است­، اما احداث این شکل بناها همواره با چالش­هایی روبرو بوده است. در نتیجه هدف پژوهش تاثیر بلندمرتبه سازی بر نحوه­ی گسترش افقی شهر، حقوق همجواری و حل مشکل زمین در دو منطقه 2 و 4 شهر و مقایسه آن با همدیگر و اثرات مثبت و منفی این الگو در این دو منطقه و در نتیجه ارائه راه کار مناسب برای استفاده بهینه از ساختمان­های بلندمرتبه و کاهش اثرات سوء آن و به حداقل رساندن معایب چنین ساختمان­هایی در شهر تبریز و نهایتاً ارائه الگوی مناسب برای صدور پروانه ساختمانی در مناطق مناسب و استفاده حداکثری از این الگو می باشد. روش پژوهش پیمایشی و تحلیلی است. داده ها با استفاده از روش کتابخانه ای، میدانی بوده و داده های حاصل از پرسشنامه جمع آوری و استخراج شده است. اطلاعات و داده های مورد نظر با استفاده از نرم افزار Spss و با تکیه بر تجزیه و تحلیل کمی، آمار توصیفی، استنباطی و همچنین آزمون کای اسکور مورد ارزیابی توصیقی و مقایسه ای قرار گرفته است. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که اولاً روش بلندمرتبه سازی توانسته است تا حدود زیادی مشکل تأمین مسکن در دو منطقه شهر تبریز را حل نموده و از گسترش شهر در افق جلوگیری نماید. امام علیرغم این مزیت اثر منفی بر رعایت حقوق همجواری و همسایگی داشته است و اینکه روش مناسبی برای حل مشکل زمین و مسکن در دو منطقه شهر تبریز نبوده است.

توزیع تنش ها و روش های تخمین فاصله تعادلی تنش برجا در منطقه تخریب کارگاه استخراج همواره یکی از مباحث چالش برانگیز به جهت غیرقابل دسترس بودن این منطقه بوده است. در هنگام استخراج پهنه های زغالی به روش جبهه کار بلند، طبقات روباره با شدت متفاوت از سقف بلافصل به سمت سطح زمین تحت تاثیر قرار می گیرند. بسته به ویژگی های سنگ، ضخامت منطقه تخریب و نوع و ماهیت طبقات، سقف بلافصل در پشت جبهه کار تا فاصله ای دچار فرو ریزش می شود. تلاش های گسترده ای برای توجیه وضعیت تنش ها و جابه جایی منطقه تخریب و منطقه شکست در لایه های افقی زغالسنگ صورت گرفته اما تا کنون تحقیقات بسیار اندکی راجع به لایه های شیب دار گزارش شده است. در پژوهش حاضر به تخمین بازتوزیع تنش ها و فاصله بازگشت تنش برجا، جابه جایی ها و شکل سقف بلافصل در فضای تخریب پهنه جبهه کار بلند شیب دار با شیب حدودا 43 درجه به روش تفاضل محدود پرداخته شده و نتایج با نوشتار تحقیقاتی موجود مقایسه شده است. بطور کلی الگوی بازتوزیع تنش ها و جابجایی ها با کارهای تحقیقاتی موجود مطابقت دارد. عمق، ضخامت لایه، فاکتور تورم و مقاومت خرده سنگ ها از پارامترهای تاثیرگذار بر فاصله تعادلی فشار روباره اند. فاصله تعادلی تنش برجا 198 متر حاصل شد که مطابقت نزدیکی با نوشتار تحقیقاتی موجود را نشان می دهد. به منظور ارزبابی سیستم نگهداری از معیار جابجایی بحرانی و کرنش برشی ساکورایی برای فضاهای زیرزمینی در ناحیه کارگاه و تونل های پیشروی استفاده شد و نگهداری بخش پایینی کارگاه و تونل باربری حائز اهمیت تشخیص داده شد.

چکیده مقاله :مقاومت فشاری تک محوری، یکی از پارامترهای مهم در پروژه های زمین شناسی مهندسی، معدنکاری، ژئوتکنیک و مهندسی سنگ می باشد. برای تعیین مقاومت فشاری تک محوری در آزمایشگاه، نمونه های با کیفیت بالا مورد نیاز است. این نمونه ها را همیشه نمی توان از سنگ های ضعیف، لایه ای نازک و با زمینه بلوکی تهیه کرد. بنابراین، توسعه مدل های پیش گویانه برای تعیین خصوصیات مکانیکی سنگ از جمله مقاومت فشاری تک محوری زمینه، مبحث مهمی در مهندسی سنگ می باشد. در این مقاله، از مدل فازی ممدانی و مدل آماری، برای تعیین مقاومت فشاری تک محوری سنگ بر اساس اطلاعات حاصل از سنگ اطراف تونل های دسترسی در معدن کاری جبهه کار طویل استفاده شد. برای انجام مدلسازی، از 93 سری داده مربوط به انواع مختلف سنگ استفاده شده است. از این تعداد، 75 سری برای طراحی و 18 سری برای آزمون مدل ها مورد استفاده قرار گرفت. سه پارامتر سختی اشمیت، تخلخل و دانسیته، به عنوان پارامترهای ورودی در نظر گرفته شدند. در این مطالعه، برای آزمون عملکرد مدل ها، از شاخص های جذر متوسط مربعات خطا و ضریب تصمیم گیری استفاده شد. برای مدل های فازی و آماری، ضریب تصمیم گیری به ترتیب برابر 94.3 و 87.9 درصد و جذر متوسط مربعات خطا به ترتیب برابر 3.2 و 6.8 محاسبه شد. نتایج نشان داد که دقت پیش بینی مدل فازی به طور چشمگیری بالاتر از مدل آماری بوده و نتایج آن کاملا به مقادیر واقعی نزدیک می باشد. همچنین، بر اساس آنالیز حساسیت مدل فازی، سختی اشمیت بیشترین و تخلخل کمترین تاثیر را بر مقدار مقاومت فشاری تک محوری دارند.

امروزه پدیده بیابان و بیابان­زایی گریبان­گیر بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای در حال توسعه می­باشد. با نگاهی به گستره منابع طبیعی کشور در می­یابیم که چشم­انداز غالب در این گستره، اراضی بیابانی است. دانشمندان و متخصصین بر این عقیده­ می­باشند که علاوه بر عوامل طبیعی، عوامل انسانی نیز در بیابان­زایی نقش اساسی و کلیدی دارند. از آنجا که اکثر معیارهای مؤثر در بیابان­زایی در دسته عوامل طبیعی قرار دارند، تهیه مدل­های تعیین پتانسیل بیابان­زایی، به­صورت منطقه­ای انجام می­گیرد. در پژوهش حاضر به­منظور بررسی معیارها و شاخص­های مؤثر در بیابان­زایی منطقه جنوب شرق اهواز در استان خوزستان،‏‏ از مدل ایرانی ارزیابی پتانسیل بیابان­زایی (IMDPA) استفاده و از بین نه معیار این مدل دو معیار پوشش گیاهی و اقلیم با توجه به شرایط منطقه انتخاب و برای هر معیار، شاخص های مختلفی در نظر گرفته شده است. در این مدل ارزش عددی معیارها از میانگین هندسی شاخص ها و در نهایت بیابان­زایی کل منطقه از میانگین هندسی معیارها به­دست آمده و در نرم­افزار ArcGIS نقشه نهایی بیابان­زایی منطقه تهیه گردید. نتایج نشان داد که معیار پوشش گیاهی با ارزش عددی 06/2 تأثیر بیشتری نسبت به معیار اقلیم با ارزش عددی 93/1 در بیابان­زایی منطقه داشته است. در آخر نیز ارزش کمی شدت بیابان­زایی براساس دو معیار مورد بررسی به میزان 99/1 به­دست آمد که طبق جدول امتیازدهی این مدل وضعیت فعلی بیابان­زایی برای کل منطقه متوسط تعیین گردید.

استخراج زیرزمینی زغال سنگ همواره به عنوان یکی از پرمخاطره ترین فعالیت های معدنی شناخته می شود. خطرات ناشی از وقوع حوادث احتمالی در این معادن می تواند باعث صدمات جبران ناپذیر جانی، خرابی و از بین رفتن تجهیزات و همچنین ایجاد وقفه در فرآیند تولید معدن شود. به همین دلیل تحلیل ریسک در معادن زغال سنگ از اهمیت بالایی برخوردار است. اولین مرحله از یک فرآیند آنالیز ریسک، شناسایی مخاطرات است. در این پژوهش ابتدا مهمترین مخاطرات استخراج مکانیزه زغال سنگ، با استفاده از ترکیب روش های کتابخانه ای و قضاوت متخصصان شناسایی شد. اولویت بندی مخاطرات شناسایی شده با استفاده از فازی سازی روش تصمیم گیری TOPSIS با کاربرد معیارهای اصلی احتمال وقوع، شدت پی آمد و واکنش و همچنین زیرمعیارهای آسیب پذیری و قابلیت شناسایی انجام گرفت. نتایج نشان می دهد شدت پی آمد با وزن 0.416 و واکنش با وزن 0.293 به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان تاثیر در رتبه بندی مخاطرات استخراج مکانیزه زغال سنگ است. کاربرد مدل ارایه شده در معدن طبس نشان می دهد ریزش در سقف کارگاه استخراج و ریزش در راهروهای پهنه های استخراجی با شاخص شباهت 0.832 و 0.823 به عنوان مهمترین مخاطرات این معدن شناخته می شوند. همچنین نشست سطح زمین و هجوم آب های زیرزمینی با شاخص شباهت 0.492 و 0.482 دارای کمترین شاخص شباهت در میان مخاطرات شناسایی شده است. به منظور بررسی حساسیت رتبه بندی گزینه ها به تغییرات وزن شاخص ها، یک تحلیل حساسیت نیز انجام شد. نتایج نشان دهنده عدم حساسیت مدل ارایه شده نسبت به وزن معیارهای تصمیم گیری مورد استفاده است.

در این مقاله، هدف توسعه مدل هایی داده محور برای پیش بینی حداکثر نشست سطح زمین (Smax) ناشی از استخراج زغال سنگ به روش جبهه کار طویل است؛ پدیده ای که از چالش های اساسی مهندسی معدن محسوب می شود و پیش بینی آن می تواند در کاهش خسارات اعمالی به سازه های سطحی و زیرسطحی مجاور و ارتقاء ایمنی عملیات معدنی مؤثر باشد. بدین منظور، 46 دسته داده معتبر از مطالعات پیشین شامل سه پارامتر کلیدی ضخامت لایه زغال سنگ (hs)، عمق روباره (H) و عرض پهنه استخراجی (Lw) گردآوری شد.در ادامه، یک مدل پیش بینی کننده ترکیبی مبتنی بر رگرسیون ماشین بردار پشتیبان (SVR) که با الگوریتم فراابتکاری عقاب طلایی (GEO) بهینه سازی شده است توسعه یافت. به منظور ارزیابی عملکرد این مدل، یک مدل مقایسه ای نیز بر پایه رگرسیون چندمتغیره غیرخطی (NLMR) توسعه داده شد. برای ارزیابی تعمیم پذیری و پایداری مدل SVR-GEO، از تکنیک اعتبارسنجی متقابل5-بخشی استفاده شد. عملکرد مدل های پیشنهادی در مراحل آموزش و تست با بهره گیری از دیاگرام تیلور، منحنی مشخصه خطای رگرسیون (REC) و شش شاخص آماری شامل ضریب تعیین (R²)، شمول واریانس (VAF)، a20، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، میانگین قدرمطلق خطا (MAE) و میانگین درصد خطای مطلق (MAPE) مورد ارزیابی و مقایسه با شش رابطه تجربی رایج قرار گرفت. نتایج بدست آمده از دیاگرام تیلور و منحنی مشخصه خطای رگرسیون (REC) حاکی از آن است که مدل SVR-GEO در هر دو مرحله آموزش و تست عملکرد به مراتب بهتری نسبت به مدل NLMR و روابط تجربی دارد. همچنین، نتایج بدست آمده براساس شاخص های آماری نشان داد که مدل SVR-GEO دارای بالاترین دقت و کمترین میزان خطا نسبت به مدل NLMR و روابط تجربی است؛ به طوری که مقادیر شاخص های R²، VAF، a20، RMSE، MAE و MAPE این مدل به ترتیب در مرحله آموزش 0.988، 98.8%، 0.946، 0.134، 0.053 و 5.7% و در مرحله تست 0.942، 93.9%، 0.778، 0.292، 0.235 و 19.7% بدست آمد. در نهایت، نتایج تحلیل حساسیت نشان داد که ضخامت لایه زغال سنگ (hs) بیشترین تأثیر را بر Smax دارد و پس از آن، عرض پهنه (Lw) و عمق روباره (H) در اولویت قرار دارند. بنابراین، مدل پیشنهادی SVR-GEO می تواند به عنوان ابزاری دقیق، مطمئن و کارآمد برای پیش بینی Smax در پروژه های معدنی به روش جبهه کار طویل مورد استفاده قرار گیرد.